DooHealthy

อาการ เจ็บคอมาก ลำคอแห้งผาก กลืนอาหารลำบาก มีไข้ อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ไอแห้งหรือมีเสมหะเล็ก

น้อย ต่อมทอนซิลบวมโต แดงจัด มีหนองขาวๆ เหลืองๆ เขี่ยออกง่าย ต่อมน้ำเหลืองใต้คางอักเสบบวมเจ็บ บางรายมีอาการตาอักเสบร่วมด้วย

ต่อมทอนซิลเป็นกลุ่มของเนื้อเยื่อประเภทต่อมน้ำเหลือง มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ภายในต่อมมีเม็ดเลือดขาวหลายชนิด บางชนิดสามารถดักจับเชื้อโรค ต่อมทอนซิลพบได้หลายตำแหน่ง อย่างเช่น ด้านข้างของช่องปาก บริเวณโคนลิ้น และมีที่ช่องหลังโพรงจมูกอีกด้วย การอักเสบของต่อมทอนซิลซึ่งโดยมากเป็นทั้งสองข้าง และมักมีอาการอักเสบของหลอดคอหอยร่วมด้วย

สาเหตุ เกิดจากต่อมทอนซิลติดเชื้อโรคแบคทีเรีย ซึ่งพบได้ชนิดต่างๆ และเกิดจากการติดเชื้อไวรัสก็ได้ เด็กก่อนวัยเรียนมักจะเกิดจากเชื้อไวรัส ในเด็กโตและผู้ใหญ่มักจะเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย โรคนี้มักพบในเด็กที่เป็นหวัดแล้วไม่ค่อยได้รับการดูแล จึงมีอาการของโรคอยู่นาน และอาจจะมีโรคแทรกซ้อนได้ง่าย เชื้ออาจแพร่กระจายไปบริเวณใกล้เคียง เข้าสู่กระแสเลือดได้

ต่อมทอนซิลอักเสบแบ่งเป็น ชนิดเฉียบพลัน และชนิดเรื้อรัง

• ต่อมทอนซิลอักเสบเฉียบพลัน จะมีอาการไข้ หนาวสั่น เจ็บคอ โดยเฉพาะเวลากลืนอาหารหรือน้ำลาย จะเจ็บมาก พยาธิสภาพของโรคนี้พบการบวมแดงของต่อมทอนซิลและเยื่อบุคอหอย อาจพบหนองได้ ในกรณีที่เกิดจากการติดเชื้อสเตรปโตคอคคัส จะพบการอักเสบรุนแรง กระจายทั่วไป ลิ้นไำก่แดงมาก และพบหนองสีเทาเหลือง ที่บริเวณทอนซิลได้บ่อย
• ต่อมทอนซิลอักเสบเรื้อรัง เกิดจากการเป็นต่อมทอนซิลอักเสบบ่อยครั้ง จนต่อมทอนซิลโตขึ้น ทำให้เกิดร่องซึ่งเศษอาหารอาจเข้าไปตกค้างอยู่ได้ อาจทำให้เกิดการอักเสบยืดเยื้อยาวนาน

ถ้าผู้ป่วยไม่ได้รับการรักษาทอนซิลอักเสบ เชื้ออาจจะกระจายกว้างออกไปจนเกิดเป็นหนองบริเวณรอบต่อมทอนซิล แล้วอาจลุกลามผ่านช่องคอเข้าสู่ช่องปอดและหัวใจได้ นอกจากนั้นเชื้อแบคทีเรียอาจเข้ากระแสเลือดแล้วกระจายไปทั่วร่างกาย ซึ่งอันตรายถึงเสียชีวิตได้

โรคแทรกซ้อนของต่อมทอนซิลอักเสบที่อาจเกิดขึ้น ได้แก่

• ฝีรอบต่อมทอนซิล ฝีข้างคอหอย ผนังคอหอย ฝีที่ต่อมน้ำเหลืองที่คอ
• หินปูนในทอนซิล
• ไข้รูมาติก
• เยื่อบุหัวใจอักเสบ
• ไตอักเสบ

การรักษา ควรรีบไปพบแพทย์ โรคนี้สามารถให้การวินิจฉัยได้จากการซักถามประวัติอาการ การตรวจร่างกายโดยละเอียด การแยกให้ได้ว่าเกิดจากเชื้อไวรัสหรือจากเชื้อแบคทีเรีย โดยหากตรวจพบหนองที่ต่อมทอนซิลหรือคอหอย แสดงว่าเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย แต่หากเกิดจากไวรัสมักจะไม่มีหนอง และอาจมีการตรวจหาแอนติเจนของเชื้อสเตรปโตคอคคัส จากตัวอย่างที่ป้ายจากคอหอยและทอนซิล

การรักษาโรคต่อมทอนซิลอักเสบ แพทย์จะรักษาตามอาการ เช่น ให้ยาบรรเทาอาการเจ็บคอ ยาลดน้ำมูก หรือลดไข้ และให้ยาต้านจุลชีพเพื่อกำจัดเชื้อแบคทีเรียที่เป็นต้นเหตุประมาณ 7 วัน เป็นต้น

ในรายที่มีอาการมากๆ เช่น เจ็บคอมาก จนรับประทานอาหารไม่ได้ และมีไข้สูง เป็นต้น แพภทย์จะแนะนำให้นอนพักรักษาตัวในโรงพยาบาลเพื่อให้น้ำเกลือ และยาต้านจุลชีพทางหลอดเลือดดำ ซึ่งจะทำให้อาการทุเลาดีขึ้นเร็วกว่าการให้ยากลับไปรับประทานที่บ้าน

หากเป็นต่อมทอนซิลอักเสบบ่อยๆ ภายใน 1 ปี มากกว่า 4 ครั้ง หรือต่อมทอนซิลบวมโตมากจนกีดขวางทางเดินหายใจ อาจต้องตัดทิ้งซึ่งจะไม่มีผลกระทบถึงระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย เพราะมีอวัยวะอื่นๆ เช่น ต่อมน้ำเหลืองที่ทำหน้าที่แทนได้ เป็นต้น

ผลแทรกซ้อนของการตัดทอนซิลที่อาจเกิดขึ้น ได้แก่

• เลือดออกมาก
• ทางเดินหายใจอุดตัน
• เสียงเปลี่ยน กลืนลำบาก
• โรคแทรกซ้อนของยาสลบหรือยาชา
• อาจเสียชีวิตได้